Voor water

Kunstenaar | Harald Schole |
---|---|
Adres | A.S. Onderwijzerhof, t.o. no. 18 naast Joods Historisch Museum |
Wijk | Centrum |
Materiaal | Brons, Graniet |
Plaatsingsdatum | 1987 |
Kunstwerk
Het beeld Voor water, gemaakt door Harald Schole (1953-) staat op het A.S. Onderwijzerhof. Een bronzen boogvorm met poten buigt over een lagere boog en een schuine balk van Sardijns graniet. De vormen van het beeld zijn afgeleid van de buitenzijde van de lichtkoepel van de Nieuwe Synagoge, die aan het A.S. Onderwijzerhof ligt en onderdeel is van het Joods Museum. De bronzen ‘poten’ kunnen we zien als vensters of lichtstralen die door deze koepel heen schijnen. Sommige mensen zien dieren in de bronzen figuur, zoals een giraffe. "Dat het kunstwerk verdere associaties oproept vind ik prima, het werk leeft" zegt de kunstenaar (1).
Achtergrond
Het A.S. Onderwijzerhof is een plein of hofje in stadsdeel Centrum en vernoemd naar de invloedrijke opperrabbijn Abraham Samson Onderwijzer (1861-1934). Het ligt midden in de Joodse buurt. Bij de bouw van nieuwe woningen was het de wens van omwonenden in de bewonerscommissie ‘De Halve Wereld’ om een beeld te plaatsen op het plein. Het beeld is ontstaan in samenspraak met de gemeente, het Joods Historisch Museum (nu Joods Museum), de bewonerscommissie en Harald Schole, wiens ontwerp uit een selectie van zeventig beeld-ontwerpen is gekozen. Bij het ontwerp hield Schole rekening met de opdrachtspecificaties zoals deze in de advertentie van de gemeente werden gegeven, zoals de maximale afmetingen en de wensen van bewoners. Het werd in 1987 onthuld, waarbij de toenmalig museumdirecteur Judith Belinfante haar waardering over het werk uitsprak (2).
Aanvankelijk was het het idee van omwonenden dat het kunstwerk door middel van water zou verwijzen naar de ‘mikwe’, een reinigingsritueel in het jodendom dat zorgt voor spirituele zuiverheid. Schole wilde eerst dan ook water laten stromen over het granieten beeld. Dit is vanwege praktische overwegingen achterwege gelaten, maar de titel verwijst er nog steeds naar (2). Het bronzen gedeelte van het werk was eerst gemaakt van metaal bekleed met messing, wat een goudkleurig en spiegelend effect gaf en het effect van water zou moeten nabootsen. Door een goedbedoelde schoonmaakbeurt van een bewoner met citroenzuur is het messing aangetast. In 1995 is dit daarom vervangen door brons (3).
Kunstenaar
Harald Schole (1953-) studeerde in 1977 af van de Gerrit Rietveld Academie op het gebied van plastische vormgeving, ook wel sculptuur of beeldhouwen genoemd (4). Schole maakt werk dat een directe relatie aangaat met de omgeving en diens historische of natuurlijke context. In Voor water zien we hoe hij ook hier de sfeer en de specifieke eigenschappen van de locatie, ook wel de genius loci genoemd, heeft gebruikt als inspiratiebron door te verwijzen naar de geschiedenis en ruimtelijkheid van het plein. Schole onderzoekt in zijn werk de grensvlakken tussen verschillende disciplines, zoals natuurkunde, architectuur, stedenbouw en sculptuur. Harold Schole realiseerde in Amsterdam nog een ander werk: Verzonken stad (1989, Westerpark). Naast als beeldend kunstenaar, is hij actief als curator en schrijver en adviseert hij over kunst in de openbare ruimte. Harald Schole woont en werkt in Amsterdam (5).
Bronnen
(1) Gesprek met de kunstenaar, november 2024.
(2) ‘Sardijns graniet bij de grote sjoel’, Arthoteek Oost, 10 maart 1997.
(3) “Stukken betreffende het kunstwerk van Harald Schole "Voor Water", in het A.S. Onderwijzerhof, in verband met het Project Opwaardering”, 1995-01-01, 1995-12-31. Stadsarchief Amsterdam.
(4) Harald Schole - RKD Research
(5) Harald Schole [Visual Arts & .]