Drijvende tuinen

In het Oostelijk Havengebied liggen 5 drijvende tuinen naar het idee van kunstenaar Robert Jasper Grootveld (1932 -2009). De Panama Tuin ligt aan de Panamakade, de andere vier tuinen, De Yuppie-management, De Oceaan, De Wilde Tuin en De Tuin van Tuinman, liggen aan de Douanesteiger in Entrepothaven. De drijvende tuinen zijn circa 200 m2 per tuin en dragen bij aan het groen in het Oostelijk Havengebied. De drijvende tuinen stimuleren de biodiversiteit en zorgen voor verbetering van de oppervlaktewaterkwaliteit. Er groeien bomen op de tuinen die zorgen voor CO2 opslag en het afvangen van fijnstof. Mensen kunnen de natuur van dichtbij beleven en leren over biodiversiteit en de natuur. Helaas dreigt het piepschuim van sommige vlotten na al die jaren nu te vergaan en bij te dragen aan vervuiling door (micro)plasticsoep.

In 1999 werd het project gestart. De tuinen werden met Grootveld uitgevoerd als werkgelegenheidsproject i.s.m. stichting De Omslag en projectgroep OHG.

Een aantal buurtbewoners hebben zich verenigd en onderhouden de tuinen. Dit doen zij samen met steun van vrijwilligers uit de buurt. Stadsdeel Oost, het Internationale Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) en De Eester (Buurtcoöperatie-OHG) zijn nauw betrokken.

Robert Jasper Grootveld was een van de grote mannen van de provobeweging in de jaren 60-70 van de twintigste eeuw. Hij werd bekend door zijn happenings op het Spui in Amsterdam (anti-rookmagiër). In 1955 bouwde hij een vlot van lege biscuitblikken waarop hij door de grachten voer. In 1966 nam hij in het Vondelpark een speakers' corner in gebruik. Met de schilder Theo Kley richtte hij het Exotisch Kitsch Conservatorium op, dat weer overging in de Insekten-sekte/het deskundologisch laboratorium, waarbij ook Aat Veldhoen, Simon Vinkenoog, Max Reneman en Ernst Vijlbrief betrokken waren.

Later ontwierp hij zijn drijvende tuinen, een concept, dat wel is vergeleken met de Azteekse drijvende tuinen in Mexico.

De rol van Jasper Grootveld in de Nederlandse geschiedenis is niet gering. De inleiding bij zijn persoonsbeschrijving op de website van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis begint met een citaat van Freek de Jonge: Dat de twintigste eeuw niet in zijn geheel ongemerkt aan dit land voorbij is gegaan, is eigenlijk maar te danken aan één persoon. Eén man die dit land een totaal ander aanzien heeft gegeven, die alle verhoudingen door elkaar heeft geschud. En geheel in de lijn van zijn genialiteit is hij ook in de vergetelheid geraakt. (Freek de Jonge, 2005. http://www.iisg.nl/grootveld/index.php )

Kunstroute Oost

In het water bij het Oostelijk Havengebied liggen vijf vlotten begroeid met grassen, planten en bomen. Op één van de vlotten, gelegen achter het IISG, zien we in het groen ook een huisje en een witte fiets. De vlotten, hun beplanting en bebouwing zijn het werk van Robert Jasper Grootveld.

Grootveld stond bekend als antirookmagiër en middelpunt van happenings op het Spui in het midden van de jaren 60. Hij was met zijn activistische performances en interventies, onder andere gericht tegen de tabaksindustrie, voorloper van de provo-beweging.

De kunstenaar bouwde vanaf de jaren ‘70 ook vlotten, waarmee hij rondvoer door de grachten van de stad. Zijn liefde voor het water kwam bovendrijven - hij was ooit matroos. Eerst maakte hij vlotten van afval en autobanden, later van piepschuim bijeengehouden door speciale netten. Die netten werden door Grootveld geknoopt in een project met werkloze jongeren. Op de vlotten stortte hij aarde die hij vervolgens beplantte. Zo ontstonden zijn drijvende tuinen.

Hoewel de kunstenaar de vlotten niet heeft ontworpen als landschapskunst, kunnen we er wel op die manier naar kijken. De werken verhouden zich direct tot de natuurlijke én stedelijke omgeving. Maar wat is land art eigenlijk? René Schuiten-Kniepstra, kunsthistoricus en oprichter Land Art Nederland vertelt er in de podcast alles over.

Luister naar het verhaal achter dit kunstwerk via deze link of onderstaande QR-code: